Tentoonstelling ‘Kunst op het kruispunt, verhalen van vluchtelingen’ bij Museum Nienoord

LEEK – Zaterdag 10 september 2016 opent in Museum Nienoord de tentoonstelling ‘Kunst op het kruispunt, verhalen van vluchtelingen’.

Ongeveer tien beeldend kunstenaars vertellen in schilderijen, tekeningen en ruimtelijk werk wat hen mentaal maar ook fysiek beweegt. De situatie in hun thuisland, de heimwee of opluchting, belevenissen onderweg, wat hen in Nederland opvalt, verrast, teleurstelt soms. Geen politieke boodschap of stellingname. Wel soms heel persoonlijke verhalen van betrokken burgers, dicht bij de waan van de dag. Onderweg naar Nederland, van overal ter wereld.

De exposanten
Aan de tentoonstelling nemen kunstenaars deel die al langer in Nederland wonen. Zoals uit het Noorden: Ahmad Haraji, Saeed Kakhshi en Sattar Kawoosh.

Haraji voltooide na de kunstacademie in Teheran die in Groningen. Zijn fijngepenseelde, oerhollandse, oogstrelende landschappen verwonderen al jarenlang kunstliefhebbers. Het onnederlands warme licht voelt echter als van de zon als die boven Iran staat. De landschappen zijn mensloos. Het lijken geïdealiseerde, gedroomde beelden van een paradijs op aarde.

Bakhshi is autodidact en put zijn kennis uit het kijken naar westerse kunst. Hij speelt met verschillende handschriften en wisselt olieverf af met bijvoorbeeld epoxy. Centraal thema bij hem is het jonge vrouwenlichaam. Niet zozeer als object, maar als symbool van puurheid, liefde, vruchtbaarheid. De esthetiek van het vrouwelijk lichaam benadrukt hij in een aansprekende lichtval. De omgeving is in compositie en toets, licht en toon een haast abstracte, onmeetbare ruimte die maar een doel lijkt te hebben: de vrouwfiguur optimaal laten uitkomen.

Beide schilders overzien in hun kunst niet alleen eeuwen aan kunstgeschiedenis, maar overbruggen hierbij ook nog eens duizenden kilometers aan culturele diversiteit. Terwijl zij zich laven aan de kunst in de westerse musea, kruisbestuiven zij deze kunsthistorische kanon met hun artistieke bagage. De esthetiek in hun schilderkunst wijst erop dat de maker uit een achtergrond moet stammen die verzengd is met bijvoorbeeld liederlijke dichtkunst.

Andere exposanten zijn net in Nederland aangekomen. Zij zijn geen geoefende schilders, maar vonden in penseel en doek wel een mogelijkheid om verhalen te vertellen die zij niet in woorden kunnen vatten. T. Sh. bijvoorbeeld schildert anoniem herinneringen aan Aleppo. In dit werk geen streven naar een kloppend perspectief of esthetisch modellé. Alle beeldelementen staan strak in het gelid, als soldaten. Naast en boven elkaar op het platte vlak, in plaats van in een ruimte. Een grid aan straten, rijen flats, vensters. Alles zwart-wit, en alles kapot. De enige kleur in dit werk is bloedrood. Werk als dit is niet alleen hartverscheurend. Het toont ook dat de maker geen geoefende schilder is, zoekt naar mogelijkheden om te vertellen, wil communiceren. En dat in beeldende kunst, die in het thuisland een zo totaal andere achtergrond en functie heeft. In de rauwheid zit de puurheid. De waan van vandaag schreeuwt hierin nog door. De verf is even nat als het bloed.

Museum Nienoord wil in verschillende stadia van artistieke ontwikkeling achtereenvolgende stappen van integratie en/of kruisbestuiving, soms ook vervreemding inzichtelijk maken.
Er komen ongeveer tien exposanten, maar niet van iedereen is zeker dat hij / zij over een aantal weken nog benaderbaar of traceerbaar is, of ook dan nog steeds durft deel te nemen aan een publieke presentatie als deze.

De locatie: Nienoord
Museum Nienoord is het eerste professionele museum in het Noorden dat een tentoonstelling als deze programmeert. Waarschijnlijk vanwege onder meer telkens wisselende adressen, taalbarrières, verschillende verwachtingen en angst soms ook bij betrokkenen. Waarom op Nienoord?

Het Verhaal van Groningen is wat de 20-ste eeuw op Nienoord betreft dat van de opvang van daklozen! Na WO II zijn de toen leegstaande borgzalen opgesplitst en apart verhuurd aan gezinnen, vanwege de grote woningnood. De globalisering was minder ver gevorderd, dus de mensen kwamen ‘van twee dorpen verderop’. Aangezien de ontwikkelingen steeds sneller gaan, is menigeen dit al vergeten ondanks dat het nog maar kort geleden is. Er zijn nog vrij veel Leeksters die hier toen gewoond hebben of op bezoek gingen.

Het Nationaal Rijtuigmuseum vertelt het verhaal van de reizende mens. Inclusief mogelijkheden en weerstand, luxe en discomfort. West Europa is met de USA een van de weinige gebieden ter wereld waar paarden niet meer in het straatbeeld opduiken, bezoekers uit andere werelddelen beschouwen de paardentractie als iets van deze tijd en waarderen op Nienoord de verfijning en het ambacht in het westerse aangespannen rijden.

Mede hierom vinden in het ambachtencentrum, het restauratie-atelier dat Museum Nienoord samen met de Intergemeentelijke Sociale Dienst Noordenkwartier exploiteert, regelmatig vluchtelingen een plek om werkervaring op te doen. Abdul uit Somalië en Shahin uit Iran kregen onlangs een reguliere baan bij een houtbewerkingscentrum! De tentoonstelling brengt mensen als zij vóór de schermen, en biedt iedereen de mogelijkheid om hen persoonlijk te leren kennen.

Randprogrammering
In menig land van herkomst zijn andere culturele uitingen veel verder gevorderd dan hier. Dichtkunst werd al genoemd. Uitingen die samen worden beoefend zijn bijvoorbeeld vertelkunst, dans, muziek, culinaria. Veel statushouders en asielzoekers boden al hun bijdrage aan in de randprogrammering, als dank voor de gastvrijheid die niet alleen de staat hen biedt, maar ook de hartelijkheid van directe buren. Koersend op zowel inhoudelijke maar vooral praktische overwegingen zoals budget, taal en transportmogelijkheden wordt deze weken een randprogramma samengesteld, voor cultureel of sociaal geïnteresseerde volwassenen, scholieren en anderen.

Tot begin januari is Museum Nienoord hét trefpunt voor culturele uitwisseling tussen oude en nieuwe Nederlanders, oude en nog oudere culturen. Op een kruispunt voor kunst.

   
Back to top button