Landelijk – Minister Tieman wil een helmplicht invoeren voor kinderen tot 18 jaar die rijden op een elektrische fiets, zoals een fatbike. Daarnaast wordt ingezet op een gedragsaanpak voor bestuurders van elektrische fietsen en op een keurmerk voor elektrische fietsen. Mogelijk wordt de helmplicht uitgebreid naar andere lichte elektrische voertuigen, zoals de e-step.
Dat meldt minister Robert Tieman (Infrastructuur en Waterstaat) aan de Tweede Kamer. De Tweede Kamer wilde een helmplicht en een minimumleeftijd voor bestuurders van alleen fatbikes. Het voorstel was om fatbikes van e-bikes te onderscheiden op basis van hun gewicht en/of koppel. Uit onafhankelijk onderzoek blijkt echter dat dit onuitvoerbaar is.
Minister Tieman: “Ik maak me grote zorgen over de fatbike. De laatste cijfers tonen dat er in 2024 zes keer zo veel jongeren op de elektrische fiets op de SEH zijn beland met hersenletsel. We kennen deze verhalen allemaal, en zijn vaak zelf ook een keer geschrokken van een fatbiker die over de stoep scheurde of die illegaal hard over het fietspad reed. Ik vind het belangrijk om hierop in te grijpen, dat ga ik doen met uitvoerbare maatregelen. Daarom zet ik in op een leeftijdsgebonden helmplicht, op een gedragsaanpak én op een keurmerk.”
Drie aanvullende maatregelen
Naast de bestaande aanpak tegen het opvoeren van e-bikes, gaat het ministerie aan de slag met drie aanvullende maatregelen.
De leeftijdsgebonden helmplicht omvat een aanpassing van de regelgeving. Om een verschuivingseffect te voorkomen, wordt ook gekeken naar een leeftijdsgebonden helmplicht voor álle lichte elektrische voertuigen (bijvoorbeeld de e-step). Streven is om de regelgeving in concept naar de Tweede Kamer te sturen in het najaar van 2026.
Daarnaast onderzoekt het ministerie of de overlast van elektrische fietsen kan worden verminderd met een gedragsaanpak. Er zal worden onderzocht wat het ongewenste gedrag bepaalt, op basis daarvan wordt gekeken naar wat effectieve maatregelen kunnen zijn. Daarnaast zal het ministerie proberen om het bereik van de bestaande campagne ‘’t kan hard gaan’ te vergroten, bijvoorbeeld door gemeenten hier nogmaals expliciet op te wijzen.
Als laatste spreekt het ministerie expliciete steun uit voor het keurmerk van elektrische fietsen dat de sector op dit moment ontwikkelt. Waar mogelijk is het ministerie bereid om te ondersteunen in bijvoorbeeld concretisering, uitwerking en publiciteit. Het keurmerk kan consumenten, handhavers en producenten meer duidelijkheid geven over welke fietsen veilig zijn.
Minister Tieman geeft aan dat er meer maatregelen mogelijk zijn, zoals het invoeren van een minimumleeftijd voor e-bike-bestuurders of een typegoedkeuring voor e-bikes. Invoering van een minimumleeftijd vraagt om een wetswijziging: dit kost zo’n twee jaar en vraagt om een meerderheid van de Tweede Kamer. Invoering van een typegoedkeuring brengt verschillende moeilijkheden met zich mee, zoals het feit dat dit dan alleen in Nederland geldt en de vraag wat er gebeurt met de bestaande e-bikes.
Een heilloze weg
Voor de derde keer blijkt uit onafhankelijk onderzoek dat het onuitvoerbaar is om aparte regels te maken voor fatbikes en andere e-bikes. De onderzoekers geven daarvoor vier redenen:
- Wanneer regelgeving voor alleen fatbikes wordt ingevoerd, kunnen fabrikanten hun voertuigen zeer snel zodanig aanpassen dat ze weer vallen onder de regelgeving voor normale e-bikes.
- Handhaving is technisch te complex, het is onnauwkeurig en het vereist apparatuur die momenteel niet beschikbaar is.
- Er is geen bewijs dat een fatbike gevaarlijker is dan andere elektrische fietsen: het zwaardere gewicht en het sneller kunnen optrekken door hogere trapondersteuning zorgen niet per definitie voor meer ongelukken.
- Nieuwe regelgeving voor fatbikes treft vrijwel altijd óók andere elektrische fietsen, zoals elektrische bakfietsen en driewielfietsen.
Opgevoerde fietsen aanpakken
In opdracht van het ministerie heeft VeiligheidNL onderzocht hoeveel SEH-slachtoffers er zijn gevallen onder elektrische fietsers. VeiligheidNL geeft aan dat tussen 2020 en 2024 het aantal SEH-slachtoffers onder elektrische fietsers is verdubbeld. In de leeftijdsgroep van 12 tot 18 jaar is het aantal bestuurders van e-bikes met hersenletsel verzesvoudigd, het aantal SEH-slachtoffers op fatbikes is toegenomen (van 0 in 2020 tot 301 in 2024).
Het ministerie is ongerust over deze cijfers en blijft dan ook onverminderd inzetten op de aanpak tegen het opvoeren van elektrische fietsen. Eerder werd het al verboden om op een elektrische fiets een voorziening te hebben waarmee controles kunnen worden omzeild. De handhaving is reeds geïntensiveerd en bovengenoemde drie maatregelen moeten bijdragen aan een omslag in de ongevalscijfers.
