Leek – Waar zit zoet of zout grondwater in Noord-Nederland? En hoe diep liggen de beschermende kleilagen? Om dat te onderzoeken vliegt er vanaf september een helikopter met een bijzondere lading boven Leek en omgeving. Onder het toestel hangt een grote hoepel waarmee het grondwater tot wel 250 meter diep in kaart wordt gebracht. Het is onderdeel van het FRESEHM-NL project dat zoet en zout grondwater wil lokaliseren.
De helikopter is uitgerust met geavanceerde technologie van het Deense bedrijf SkyTEM. “Het lijkt misschien een beetje vreemd, zo’n helikopter met een hoepel eronder,” legt een woordvoerder uit. “Maar die hoepel is eigenlijk een geavanceerde zender en ontvanger die elektromagnetische signalen de grond in stuurt.”
Signalen vergelijkbaar met mobiele telefonie
De techniek werkt door elektromagnetische signalen – vergelijkbaar met die voor mobiele telefonie – de bodem in te sturen. De weerkaatste signalen worden opgevangen en geven informatie over wat er onder de grond zit. Zo kunnen onderzoekers onderscheid maken tussen klei, zand en vooral: zoet en zout grondwater.
“Grondwaterkartering vormt de kern van SkyTEM’s DNA,” benadrukt Morten Melbye, CEO van het Deense bedrijf. “Als Deens bedrijf zijn we ons zeer bewust van de uitdagingen waarmee kustgebieden worden geconfronteerd met grondwatervoorraden als gevolg van klimaatverandering en stijgende zeespiegels.”
Parallelle vlieglijnen boven Leekstermeer
De helikopter vliegt in een vast patroon van parallelle lijnen over het gebied. De afstand tussen deze vlieglijnen varieert tussen 100 en 300 meter. Rond het Leekstermeer zijn de vluchten gepland van 3 september tot 23 september 2025.
Voor het bredere gebied in de gemeente Westerkwartier en daar omheen staan metingen gepland tussen 4 oktober 2025 en 20 januari 2026. Een aanzienlijk langere periode, wat wijst op de omvang van het onderzoeksgebied.
Niet overal mogelijk
De methode heeft wel zijn beperkingen. In gebieden met hoogspanningsleidingen, spoorbanen, kassen of metalen pijpleidingen kunnen de metingen verstoord worden. Daarom wordt zorgvuldig gekeken waar gevlogen kan worden. Alle vluchten gebeuren conform de wetgeving en met de benodigde vergunningen, ook in de nabijheid van militaire installaties, natuurgebieden en broedlocaties.
3D-model van de ondergrond
Het eindresultaat is een 3D-model van de elektrische weerstand van de ondergrond. Dit model toont niet alleen waar zoet en zout grondwater zich bevindt, maar ook de aanwezigheid van kleilagen.
Voor waterschappen, drinkwaterbedrijven en beleidsmakers wordt dit een waardevol hulpmiddel bij beslissingen over waterbeheer en milieubescherming. Met zoet grondwater als steeds schaarser wordende hulpbron wereldwijd, wordt dit soort onderzoek steeds belangrijker.
Meer informatie over dit project en de precieze planning per gebied is te vinden op deze website.
